Hỏi đáp thực hành lâm sàng
Câu hỏi 3

Câu hỏi: Hiện N acetyl cystein dùng giải độc quá liều paracetamol có các dạng bào chế: viên nén uống, viên nén sủi bọt, gói bột cốm, dung dịch tiêm. So sánh hiệu quả giữa các dạng bào chế khác nhau trong giải độc paracetamol. 

Trả lời: Hiện Khoa Dược có 4 biệt dược chứa N-acetyl cystein (NAC) như trong bảng dưới:

Biệt dược Dạng bào chế Chỉ định về giải độc quá liều paracetamol của tờ HDSD tại Việt Nam5 Chỉ định của FDA với dạng bào chế tương tự1 Chỉ định của Anh (EMC) với dạng bào chế tương tự6
Acecyst 200mg Viên nang -Giải độc quá liều paracetamol Không có -Không có dạng bào chế này
Esomez 200mg Gói -Giải độc quá liều paracetamol -Không có -Không có
Aecysmux 200mg Effer* Viên sủi -Không có -Giải độc paracetamol -Không có
Mucocet 300mg/3ml* Ống -Giải độc quá liều paracetamol -Giải độc paracetamol -Giải độc quá liều paracetamol

So sánh chỉ định của các dạng bào chế theo các cơ sở dữ liệu khác nhau:FDA của Mỹ chỉ phê duyệt NAC dạng dung dịch uống (Mucomyst) (dạng này không có ở Việt Nam), viên sủi pha dung dịch hoặc ống chứa dung dịch pha loãng để truyền IV để điều trị ngộ độc quá liều paracetamol [1]. Các hướng dẫn khác của Anh [2] hay Úc, New Zealand [3] chỉ hướng dẫn đường dùng truyền IV.    v  Một số nghiên cứu so sánh giữa các dạng bào chếMột nghiên cứu so sánh viên sủi và dung dịch uống của NAC cho thấy đặc điểm nồng độ thuốc theo thời gian của 2 chế phẩm là tương tự nhau. Đánh giá ý kiến của người dùng thì người dùng ưa dùng viên sủi hơn về vị, mùi hương, cảm giác nhưng không khác nhau ý kiến về mùi. Biến cố có hại là nhẹ và không khác nhau giữa hai nhóm [4]. So sánh giữa dạng đường uống và IV khi dùng NAC để giải độc quá liều paracetamol [7].

Đặc điểm Dạng đường uống Dạng  IV
Hiệu quả Dạng uống có thể cung cấp một số ưu điểm về dược động học bởi vì nó cho nồng độ NAC trong gan cao hơn, nhưng đạt nồng độ trong huyết thanh thấp hơn do bị chuyển hóa qua gan lần đầu.
An toàn -Có thể buồn nôn, khó uống -Phản ứng phản vệ (10-50%) biểu hiện như nổi mẫn, hắt xìa hoặc hạ huyết áp nhẹ. Xử lý bằng truyền chậm, dùng kháng histamin.

 Kết luận:

· Đồng thuận chung giữa các cơ sở dữ liệu là dùng truyền IV NAC để giải độc quá liều paracetamol. ·   FDA Mỹ còn phê duyệt thêm hai dạng bào chế uống là dung dịch uống và viên sủi, trong khi một số nước khác chỉ phê duyệt truyền IV. Các tờ hướng dẫn của các chế phẩm Việt  Nam thì đều có ghi chỉ định giải độc quá liều paracetamol trừ dạng viên sủi, tuy nhiên thiếu các thông tin về nghiên cứu về dược động học hay an toàn, hiệu quả.